Câu hỏi “16 tuổi nên học nghề gì?” ngày càng được quan tâm giữa bối cảnh thị trường lao động thay đổi nhanh chóng. Theo báo cáo của Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp (2023), 38% học sinh THPT lựa chọn học nghề thay vì đại học. Sự bùng nổ của nền kinh tế số khiến kỹ năng thực hành trở thành lợi thế cạnh tranh.
Vì sao 16 tuổi nên bắt đầu định hướng nghề nghiệp?
Trước khi xác định nghề nghiệp phù hợp, cần hiểu giá trị và tác động dài hạn của việc định hướng sớm.
Tích lũy kinh nghiệm sớm
Khi tham gia môi trường nghề nghiệp từ tuổi 16, học viên hình thành: tư duy thực hành, kỹ năng nghề cốt lõi, khả năng xử lý tình huống, kỷ luật công việc. Theo Harvard Business Review (2022), người tiếp xúc nghề sớm tăng 27% khả năng thăng tiến trong 5 năm đầu đi làm nhờ trải nghiệm thực tế.
Giảm gánh nặng thi cử
Hiện tượng áp lực thi cử đang phổ biến tại bậc THPT. Báo cáo UNICEF (2021) ghi nhận 34% học sinh Việt Nam thường xuyên lo lắng vì bài kiểm tra và định hướng nghề. Phân luồng học nghề giúp phân tán áp lực, tạo môi trường học tập thoải mái.
Tiết kiệm thời gian và chi phí
Một khóa học nghề kéo dài từ 3 - 6 tháng với chi phí khoảng 3 - 30 triệu đồng. Mức phí đầu tư thấp hơn rất nhiều so với 200 - 350 triệu trong học 4 năm đại học. Vì thế, khi bản thân không muốn theo đuổi con đường học thuật, học nghề là lựa chọn đúng đắn.
Ra nghề sớm, độc lập tài chính
Một số nghề như nail, pha chế, sửa điện thoại… cho phép người học ra nghề sau 2 - 4 tháng. Mức lương trung bình của thợ có tay nghề vững từ 8–14 triệu/ tháng. Đối với những ai xây dựng được thương hiệu cá nhân mang đến mức thu nhập từ 15 - 25 triệu/ tháng.
Sớm độc lập tài chính giúp bạn thực hiện các mục tiêu tiếp theo
Lối đi học nghề nào cho người tuổi 16?
Để tối ưu thời gian học nhanh ra nghề, lựa chọn mô hình đào tạo phù hợp rất quan trọng.
Học văn hóa kết hợp học nghề
Hiện nay, hệ thống trung cấp nghề cho phép:
-
Sáng học văn hóa
-
Chiều học nghề
Mô hình này phát triển mạnh từ năm 2020 theo quyết định của Bộ GD&ĐT nhằm tăng hiệu quả phân luồng nhân lực. Nhiều trường nghề áp dụng chương trình 9+/2 hoặc 9+/3, cho phép học sinh vừa hoàn thành kiến thức phổ thông vừa nhận chứng chỉ nghề. Nhờ đó giảm áp lực thi đại học, vẫn đảm bảo học vấn, tạo sự linh hoạt tối đa cho người học.
Tập trung chỉ học nghề
Với những bạn trẻ có học lực yếu hoặc có định hướng tập trung vào kỹ năng, năng khiếu nổi trội. Đặc biệt không có ý định theo đuổi bằng cấp học thuật. Quyết định này cần quyết tâm cao độ và sự đồng thuận từ gia đình.
Đào tạo nghề ngắn hạn cấp chứng chỉ
Cách tiếp cận linh hoạt, đào tạo qua các khóa học buổi tối, cuối tuần hoặc học online. Hình thức lý tưởng cho việc thử sức với nghề nghiệp giúp người trẻ tìm hiểu xem mình có thực sự phù hợp với lĩnh vực. Chứng chỉ sau khóa học có giá trị bổ sung kỹ năng, hỗ trợ kiếm được thu nhập.
Gợi ý 10+ nghề mang đến thu nhập ổn định
Ở tuổi 16, việc lựa chọn nghề cần dựa trên nhu cầu thị trường, thời gian học, cơ hội thăng tiến. Dưới đây là phân tích sâu từng nghề giúp bạn có góc nhìn cụ thể.
Nghề điện dân dụng
Nghề điện dân dụng là nhu cầu thiết yếu nên công việc ổn định quanh năm. Nhu cầu sẽ tăng 10% mỗi năm do tốc độ đô thị hóa nhanh và sự gia tăng của nhà ở thông minh.
Thời gian đào tạo nghề trong khoảng 6 - 9 tháng đối với khóa học sơ cấp chuyên sâu. Mức lương khởi điểm trung bình khoảng 7 - 10 triệu VNĐ/ tháng khi ra nghề. Đối với thợ lành nghề có thể đạt 12 - 18 triệu VNĐ/ tháng khi đã có kinh nghiệm làm thầu nhỏ hoặc nhận sửa chữa tự do.
Nghề sửa chữa ô tô
Với tốc độ tăng trưởng ô tô cá nhân hàng năm đạt 15 - 20% tại Việt Nam, ngành dịch vụ sửa chữa và bảo dưỡng luôn khát nhân lực chất lượng cao.
Sửa chữa ô tô sẽ đào tạo từ 6 - 12 tháng cho các khóa học cơ bản về gầm, máy, điện, giúp bạn đủ khả năng làm thợ phụ.
-
Lương thợ phụ khởi điểm 6 - 8 triệu VNĐ/ tháng.
-
Thợ chính sau 3-5 năm kinh nghiệm tại các Garage hoặc hãng lớn từ 15 - 25 triệu VNĐ/ tháng.
Sửa chữa điện thoại
Theo thống kê, chu kỳ thay mới điện thoại thông minh từ 2 - 3 năm nhưng nhu cầu sửa chữa diễn ra liên tục. Muốn trở thành thợ lành nghề cần 4 - 7 tháng để nắm vững kỹ thuật tháo lắp và sửa lỗi cơ bản.
Kỹ thuật viên cứng làm việc tại các cửa hàng, lương từ 10 - 15 triệu VNĐ/ tháng. Người có khả năng tự mở cửa hàng, thu lời từ cả dịch vụ sửa chữa và kinh doanh phụ kiện thì thu nhập cao hơn nhiều.
Sửa chữa máy tính
Mặc dù máy tính cá nhân ngày càng bền nhưng dịch vụ bảo trì định kỳ, nâng cấp linh kiện và xử lý các vấn đề mạng/ phần mềm không giảm. Để nắm được kiến thức cơ bản về phần cứng và cài đặt phần mềm cần 3 - 6 tháng. Học viên mới ra nghề được trả lương ở mức khởi điểm 6 - 10 triệu VNĐ/tháng.
Nghề may công nghiệp
Nghề may phù hợp với các bạn nữ, mang đến công việc ổn định trong các khu công nghiệp may mặc lớn. Thời gian học nghề chỉ khoảng 1 - 3 tháng đã bắt đầu làm thợ phụ trong nhà máy.
Lương cơ bản cho vị trí này từ 6 - 9 triệu VNĐ/tháng chưa tính tăng ca.
Nghề may phù hợp với các bạn nữ, mang đến công việc ổn định
Nghề nail
Ngành làm đẹp luôn duy trì sự ổn định trong các khu vực đô thị. Báo cáo từ Hiệp hội thẩm mỹ Việt Nam cho biết, mức chi tiêu trung bình cho làm đẹp hàng tháng tăng 15% trong năm 2024. Trong khi đó, thời gian đào tạo nghề ngắn chỉ khoảng 3 tháng ở khóa cơ bản.
Bên cạnh đó, bạn có thể mở tiệm hoặc có cơ hội làm việc ở nước ngoài.
Nghề phun xăm thẩm mỹ
Phun xăm lông mày, môi, mí có xu hướng phát triển mạnh mẽ những năm gần đây. Khách hàng sẵn lòng chi trả cao cho dịch vụ chất lượng mang đến biên lợi nhuận cao.
Một chuyên viên phun xăm có lương từ 8 - 15 triệu VNĐ/ tháng tại các spa/thẩm mỹ viện. Thu nhập cao hơn nhiều khi trở thành chuyên gia hoặc tự mở tiệm.
Nghề spa
Nhu cầu về thư giãn và chăm sóc sức khỏe ngày càng gia tăng. Thị trường spa/ massage tăng trưởng ước tính 20% mỗi năm. Nhân viên Spa cần kỹ năng mềm và kỹ thuật massage nên đào tạo khoảng 3 - 5 tháng cho khóa cơ bản về chăm sóc da mặt và body.
Thợ làm tóc
Thợ tóc giỏi có thể nhanh chóng xây dựng thương hiệu cá nhân. Đào tạo từ 6 tháng đến 1 năm cho các kỹ năng cắt, uốn, nhuộm mang đến thu nhập 10 - 20 triệu VNĐ/ tháng.
Nghề nối mi
Nghề nối mi là một phần của ngành thẩm mỹ với nhu cầu đều đặn ở giới trẻ. Đào tạo nghề chỉ cần 1 - 2 tháng đã có thể vừa học vừa làm với mức lương từ 5 - 8 triệu VNĐ/ tháng.
Nghề nối mi có thể vừa học vừa làm với mức thu nhập hấp dẫn
Nghề trang điểm
Nhu cầu làm đẹp sự kiện đang tăng trở lại sau đại dịch và tập trung vào dịch vụ cưới hỏi, tiệc tùng, chụp ảnh. Nghề này yêu cầu tính sáng tạo và kỹ năng giao tiếp. Một khóa đào tạo chuyên nghiệp mất từ 3 - 6 tháng, ra nghề mức lương từ 5 - 15 triệu VNĐ/ tháng. Với người tạo dựng được thượng hiệu cá nhân, thu nhập cao hơn nhiều.
Pha chế
Ngành F&B luôn tuyển dụng Barista/ Bartender liên tục. Bên cạnh đó, tốc độ mở quán cà phê, trà sữa mới tăng khoảng 12% mỗi năm kéo nhu cầu nhân sự pha chế.
Chỉ 3-5 tháng đã thành thạo các công thức cơ bản và kỹ năng phục vụ. Bạn trẻ làm việc bán thời gian tại các chuỗi cà phê lớn dao động được trả 25.000 - 35.000 VNĐ/ giờ cùng tiền tip.
Đầu bếp
Nhu cầu đầu bếp ở mảng Bếp Á và Bếp Công nghiệp cao. Dần dần khả năng phát triển thành chuyên gia ẩm thực bền vững. Thời gian đào tạo nghề khoảng 6 tháng đến 1 năm cho chứng chỉ sơ cấp. Ra nghề, bạn sẽ bắt đầu với vị trí phụ bếp với lương khởi điểm 5 - 7 triệu VNĐ/ tháng. Nếu ở vị trí bếp chính dễ dàng có thu nhập 10 - 20 triệu VNĐ/ tháng.
Thiết kế đồ họa
Nhu cầu nội dung số của các doanh nghiệp tăng mạnh, khiến ngành thiết kế đồ họa trở thành ngành hot. Mức tăng trưởng nhu cầu nhân lực dự kiến 18% trong 5 năm tới. Bạn có thể tự học online hoặc tham gia khóa ngắn hạn 4-6 tháng để nắm vững công cụ.
Sau khóa học, thu nhập khi làm freelance từ 500.000 - 1.500.000 VNĐ cho mỗi dự án nhỏ.
Thiết kế đồ họa có mức tăng trưởng nhu cầu nhân lực dự kiến 18% trong 5 năm tới
Tiêu chí chọn nghề phù hợp ở tuổi 16
Để đưa ra quyết định sáng suốt, bạn cần xem xét 4 tiêu chí sau:
Dựa vào sở thích và năng khiếu
Đam mê là động lực giúp bạn theo nghề lâu dài bởi 82% người thành công trong nghề kỹ thuật và dịch vụ đều khẳng định sự phù hợp tính cách là yếu tố quyết định.
Hãy thử các bài trắc nghiệm tính cách MBTI hoặc DISC để xác định rõ thế mạnh bẩm sinh. Tránh chọn nghề theo phong trào khi không có đam mê dẫn đến chán nản và bỏ cuộc giữa chừng.
Căn cứ theo nhu cầu thị trường
Khi chọn nghề, hãy ưu tiên các lĩnh vực về dịch vụ sửa chữa, chăm sóc sắc đẹp, ẩm thực mà robot khó lòng thay thế. Nhu cầu nhân lực tay nghề dự kiến tăng trưởng 15 - 20% hàng năm, đảm bảo cơ hội việc làm ổn định sau khi tốt nghiệp.
Dựa vào điều kiện tài chính
Đầu tư cho việc học chính là đầu tư cho tương lai. Tuy nhiên, điều kiện tài chính là một tiêu chí cần cân nhắc. Hãy tìm kiếm các chương trình học với chi phí hợp lý, có liên kết với doanh nghiệp nhằm đảm bảo cơ hội khi ra trường. Nhờ đó, giảm áp lực tài chính và bạn sẽ thu hồi học phí nhanh chóng bởi thu nhập ổn định.
Cơ hội thăng tiến
Sự ổn định không ở mức lương cố định mà ở khả năng tự mở cơ sở kinh doanh riêng. Hãy luôn đặt câu hỏi về lộ trình 5 năm tới của nghề để đảm bảo con đường sự nghiệp bền vững.
Hãy tạo ra lộ trình 5 năm tới của nghề để đảm bảo con đường sự nghiệp
Một số thắc mắc về việc học nghề cho người 16 tuổi
Độ tuổi 16 quá trẻ để tự quyết định nghề nghiệp nên sẽ có nhiều thắc mắc khi chọn học nghề. Cụ thể:
16 tuổi tham gia học nghề chính quy được không?
Theo Luật Giáo dục nghề nghiệp hiện hành, người đủ 15 tuổi trở lên có quyền đăng ký tham gia các khóa đào tạo trình độ sơ cấp (ngắn hạn) và Trung cấp (chính quy 2 - 3 năm).
Đặc biệt, việc học trung cấp nghề song song với học văn hóa được nhà nước khuyến khích giúp học viên nhận bằng tốt nghiệp THPT và bằng trung cấp nghề.
Học nghề hay học văn hóa tốt hơn?
Đối với người không giỏi văn hóa, vừa học nghề vừa học văn hóa là lựa chọn tối ưu. Bởi học văn hóa cung cấp kiến thức nền tảng và kỹ năng tư duy còn học nghề giúp đến gần hơn với công việc. Sau khóa học, bạn vừa có bằng cấp học thuật vừa có tay nghề cứng.
Mất bao lâu để thành thạo một nghề?
Tùy vào mục tiêu của người học mà thời gian ra nghề sẽ khác nhau. Thời gian thành thạo được chia thành 3 giai đoạn rõ rệt:
-
Giai đoạn Cơ bản (4 - 6 tháng): Nắm vững lý thuyết, an toàn lao động, và thực hành các thao tác cơ bản. Bạn đủ điều kiện làm thợ phụ và bắt đầu kiếm được thu nhập.
-
Giai đoạn thành thạo ( 6 - 12 tháng): Tích lũy kinh nghiệm thực tế, cải thiện tốc độ và chất lượng dịch vụ. Khi trở thành thợ chính và đạt mức thu nhập ổn định 8 - 15 triệu VNĐ/ tháng.
-
Giai đoạn chuyên gia (kinh nghiệm 2 - 3 năm): Thời điểm này, bạn đã có khả năng tự xử lý các ca phức tạp, quản lý thời gian và tự chủ kinh doanh với thu nhập từ 15 - 25 triệu VNĐ/ tháng hoặc cao hơn.
16 tuổi nên học nghề gì là quyết định quan trọng giúp rút ngắn lộ trình phát triển và tạo lợi thế cạnh tranh trong thời đại kinh tế mới. Khi chọn nghề phù hợp với năng lực, tính cách và xu hướng thị trường, học viên có cơ hội thu nhập ổn định. Chủ động định hướng từ sớm tạo nền tảng vững chắc và đột phá nhanh trong tương lai.
Xem thêm:
