Chọn nghề theo tính cách là bước quan trọng giúp định hình nghề nghiệp chính xác và bền vững. Nhiều người cảm thấy mất phương hướng, chán nản hoặc bỏ nghề sau vài năm làm việc do không phù hợp với tính cách, lối sống và giá trị cá nhân. Chỉ khi hiểu rõ bản thân mới phát huy hết thế mạnh giúp sự nghiệp phát triển.

Vì sao nên chọn nghề theo tính cách?

Các nghiên cứu từ Holland Codes (RIASEC) và Big Five personality traits cho thấy, người làm công việc phù hợp với đặc điểm tính cách sẽ đạt những lợi ích sau:

Tăng hiệu suất và năng lượng tự nhiên

Tính cách quyết định cách con người tương tác với thế giới, giải quyết vấn đề và giao tiếp. Cụ thể: 

• Một người hướng ngoại sẽ cảm thấy tràn đầy năng lượng khi làm công việc liên quan đến giao tiếp, gặp gỡ. 

• Người hướng nội sẽ làm việc hiệu quả trong môi trường tĩnh lặng để tập trung sâu sắc. 

Khi công việc đồng điệu với bản chất, bạn không cần phải cố gắng hay tiêu hao năng lượng để thực hiện.

Giảm căng thẳng và nguy cơ kiệt sức 

Các nghiên cứu tâm lý học cho thấy, tính cách mâu thuẫn với môi trường làm việc khiến cá nhân thường xuyên rơi vào trạng thái căng thẳng. Người có tính cách nghệ sĩ nhưng làm công việc hành chính khuôn mẫu sẽ dễ chán nản và kiệt sức. Vì vậy, chọn nghề phù hợp giúp giảm thiểu xung đột nội tâm, tăng cường sức khỏe tinh thần.

Động lực phát triển lâu dài 

Khi làm công việc phù hợp với tính cách, bạn có xu hướng yêu thích và gắn bó lâu dài. Điều này tạo ra động lực nội tại, làm việc không chỉ vì tiền mà còn vì niềm vui và cảm giác khẳng định bản thân. Đồng thời duy trì nhiệt huyết và phát triển trong lĩnh vực đã chọn.

Chọn nghề theo tính cách sẽ duy trì nhiệt huyết và phát triển trong lĩnh vực đã chọn

Phương pháp xác định tính cách bản thân

Tự nhận thức về tính cách là bước đầu giúp đưa ra quyết định nghề nghiệp sáng suốt. Bạn không nên dựa vào cảm tính mà cần áp dụng các phương pháp khoa học đã được kiểm chứng. Cụ thể: 

Thuyết mật mã Holland 

Thuyết Holland hay còn gọi là Mô hình RIASEC cho rằng sự lựa chọn nghề nghiệp sẽ thể hiện cá tính của mỗi người. Giả thuyết phân loại con người và môi trường làm việc thành 6 nhóm:

• R - Realistic (Thực tế): Thích làm việc với công cụ, máy móc, ngoài trời.

• I - Investigative (Nghiên cứu): Nhóm này thích quan sát, phân tích, giải quyết vấn đề học thuật.

• A - Artistic (Nghệ thuật): Thích sáng tạo, không khuôn khổ, thể hiện bản thân.

• S - Social (Xã hội): Có xu hướng thích giao tiếp, giúp đỡ người khác, làm việc nhóm.

• E - Enterprising (Mạo hiểm/Kinh doanh): Người thuộc nhóm này có khả năng lãnh đạo, thuyết phục, gây ảnh hưởng.

• C - Convention (Quy ước/Nghiệp vụ): Người nằm trong nhóm này sẽ làm việc có tổ chức, theo quy trình, với dữ liệu và con số.

Trắc Nghiệm DISC

DISC tập trung vào hành vi và phong cách làm việc và chia tính cách thành 4 phong cách chính:

• D - Dominance (Thống trị): Tập trung vào kết quả, quyết đoán.

• I - Influence (Ảnh hưởng): Tập trung vào quan hệ, lạc quan, giao tiếp tốt.

• S - Steadiness (Kiên định): Tập trung vào hợp tác, bình tĩnh, kiên nhẫn.

• C - Conscientiousness (Tận tâm): Tập trung vào chất lượng, tính chính xác, phân tích.

Ứng dụng DISC giúp xác định môi trường làm việc lý tưởng và cách tương tác tối ưu. 

Bảng tra cứu Enneagram 

Đây là mô hình tâm lý tập trung vào động lực cốt lõi, nỗi sợ hãi và mong muốn sâu thẳm để điều khiển hành vi của con người. Việc hiểu rõ động lực bên trong sẽ giúp bạn chọn đúng nghề. Bởi công việc nuôi dưỡng được động lực tích cực giúp cá nhân tránh nỗi sợ hãi, lo lắng. 

Thực hiện trắc nghiệm tính cách MBTI 

MBTI là công cụ đánh giá tâm lý phổ biến trên thế giới, dựa trên lý thuyết về các loại hình tâm lý của Carl Jung. Bài trắc nghiệm sẽ phân loại tính cách con người dựa trên 4 cặp đối lập:

• E/ I (Extraversion/ Introversion)

• S/ N (Sensing/ Intuition)

• T/ F (Thinking/ Feeling) 

• J/ P (Judging/Perceiving)

Việc kết hợp 4 chữ cái này tạo ra 16 tính cách độc đáo, được chia thành 4 nhóm lớn:

• Analysts (Nhà phân tích) gồm: INTJ, INTP, ENTJ, ENTP. Thuộc nhóm lý trí, thích tìm kiếm tri thức và làm chủ thông tin.

• Diplomats (Nhà ngoại giao) có INFJ, INFP, ENFJ, ENFP thuộc nhóm giàu cảm xúc, tập trung vào các mối quan hệ, nhân văn và lý tưởng.

• Sentinels (Người bảo vệ) với ISTJ, ISFJ, ESTJ, ESFJ. Người có những tính cách trên thuộc nhóm thực tế, có tổ chức, tuân thủ quy tắc và coi trọng trật tự.

• Explorers (Nhà thám hiểm) sẽ bao gồm: ISTP, ISFP, ESTP, ESFP. Đây là nhóm linh hoạt, thích trải nghiệm, hành động và ứng biến tốt.

MBTI là công cụ đánh giá tâm lý phổ biến trên thế giới

Cách chọn nghề phù hợp với tính cách phổ biến

Dựa trên các mô hình khoa học, chúng ta có thể nhóm tính cách thành các nhóm lớn hơn để dễ dàng định hướng nghề nghiệp.

Nghề dành cho nhóm tính cách hoạt bát hướng ngoại 

Họ là tuýp người năng động, giao tiếp tốt, phù hợp làm việc đội nhóm bởi giỏi thuyết phục, có khả năng gây ảnh hưởng. Trong cuộc sống, tính cách cởi mở luôn tìm kiếm sự đa dạng, tương tác xã hội trở thành trung tâm của sự chú ý.

Theo xu hướng tính cách, nghề nghiệp phù hợp bao gồm: bán hàng, Marketing, quan hệ công chúng, quản lý sự kiện, huấn luyện viên/ giáo viên, phát triển kinh doanh và hướng dẫn viên du lịch.

Công việc cho nhóm tính cách hướng nội

Đặc điểm của nhóm này là sự tập trung, thích không gian yên tĩnh, tư duy độc lập. Họ thích làm việc với dữ liệu và ý tưởng hơn là với con người. Đặc biệt, luôn coi trọng sự sâu sắc và chất lượng nên phù hợp trong ngành lập trình, phân tích tài chính, nghiên cứu khoa học, kế toán, viết lách, thiết kế….

Công việc cho nhóm phân tích và logic

Với khả năng giải quyết vấn đề phức tạp, tư duy logic mạnh mẽ nên họ đặt nặng sự khách quan và hiệu quả lên ưu tiên. Không chỉ thế, còn có khả năng nhìn thấy các chi tiết mà người khác bỏ qua.

Với điểm đặc trưng đó sẽ phù hợp làm kỹ sư cơ khí, công nghệ thông tin, chuyên viên phân tích rủi ro, đầu tư tài chính, luật sư…

Nhóm phân tích phù hợp làm kỹ sư cơ khí, công nghệ thông tin, chuyên viên phân tích rủi ro

Công việc dành cho nhóm tư duy sáng tạo

Những ai yêu nghệ thuật, thích sáng tạo nội dung, tư duy đổi mới, không thích bị ràng buộc bởi quy tắc. Họ giỏi thể hiện ý tưởng nên thích hợp làm Designer, Content Creator, Marketing, nhiếp ảnh gia, sản xuất phim, giảng viên nghệ thuật…

Công việc cho nhóm tính cách lãnh đạo

Phần lớn những người thuộc nhóm lãnh đạo đều quyết đoán mang định hướng mục tiêu cùng khả năng điều phối. Họ tự tin, có tầm nhìn và tinh thần trách nhiệm cao.
Nhóm tính cách này sẽ làm tốt việc quản lý dự án, doanh nhân (Entrepreneur), giám đốc điều hành (CEO), điều hành chuỗi cung ứng, luật sư biện hộ và chính trị gia.

Công việc cho nhóm tính cách hỗ trợ 

Trong xã hội, luôn tồn tại nhóm người giàu cảm xúc, thích giúp đỡ và chăm sóc người khác nên EQ cao. Họ đề cao sự hòa hợp và ý nghĩa xã hội thường chọn nghề dạy học,  y tá, tư vấn tâm lý, nhân sự, công tác xã hội hoặc chuyên viên dịch vụ khách hàng.

Y tá là công việc phù hợp với nhóm người này 

Lưu ý khi chọn ngành theo tính cách

Chọn ngành theo tính cách là quan trọng nhưng không phải yếu tố duy nhất quyết định. Muốn thành công bền vững cần cần nhắc: 

Đừng bỏ qua đam mê của bản thân 

Tính cách giúp bạn chọn phương thức làm việc hiệu quả còn đam mê quyết định lĩnh vực gì phù hợp. Đam mê sẽ trở thành nguồn năng lượng giúp vượt qua khó khăn. Hãy kết hợp giữa nhóm nghề phù hợp với tính cách và lĩnh vực thực sự quan tâm. Công việc sẽ lý tưởng chỉ khi dùng tính cách mạnh mẽ để thực hiện đam mê chính mình.

Xem xét năng lực 

Tính cách là bẩm sinh nhưng năng lực có thể rèn luyện. Một người hướng nội mà không có trình độ thì việc chọn nghề sẽ gặp khó khăn. Bạn cần đánh giá trung thực các kỹ năng hiện tại và lên kế hoạch học tập, bồi dưỡng kỹ năng còn thiếu cho nghề nghiệp mục tiêu.

Nghề nghiệp phù hợp hoàn cảnh gia đình 

Đôi khi, hoàn cảnh gia đình, tài chính hoặc vị trí địa lý sẽ làm giới hạn lựa chọn ban đầu. Thay vì loại bỏ một nghề do không khớp với tính cách, hãy tìm kiếm vị trí khác trong ngành có yêu cầu phù hợp hơn. 

Đánh giá nhu cầu xã hội

Một nghề nghiệp lý tưởng cần phải sát với nhu cầu thực tế từ thị trường. Trước khi quyết định, hãy nghiên cứu triển vọng phát triển của ngành đó trong 5 - 10 năm tới. Những nghề nghiệp kết hợp giữa yếu tố con người và công nghệ có nhu cầu cao trở thành lựa chọn ưu tiên. Không nên chọn nghề mà thị trường đang bão hòa hoặc có nguy cơ bị thay thế bởi AI trong tương lai.

Chọn nghề theo tính cách sẽ định hướng sự nghiệp khoa học giúp tối đa hiệu suất và đạt được thành công. Bằng cách ứng dụng phương pháp khoa học MBTI, Holland và DISC sẽ hỗ trợ giải mã bản thân.