Nghề cho người khiếm thính đang mở ra nhiều cơ hội việc làm bình đẳng và bền vững. Sự phát triển của công nghệ và thay đổi tích cực trong nhận thức xã hội giúp cộng đồng người khiếm thính có nguồn thu ổn định. Lựa chọn công việc phù hợp vừa giúp họ hòa nhập cộng đồng vừa phát huy năng lực.
Tình trạng việc làm cho người khiếm thính hiện nay
Theo nghiên cứu từ WHO, Việt Nam có khoảng 7 triệu người khuyết tật, chiếm khoảng 7,8 % dân số (năm 2015).Trong đó, tỷ lệ người khuyết tật về thính giác chiếm khoảng 15 % trên tổng số người khuyết tật.
Báo cáo của World Bank cho thấy tỷ lệ người khuyết tật tham gia thị trường lao động rất thấp: chỉ khoảng 31,7% người khuyết tật từ 15 tuổi trở lên có việc làm. Số lượng ít là bởi những rào cản sau:
Người khiếm thính giao tiếp bằng lời nói hoặc nghe hiểu gặp khó khăn, dẫn tới việc trao đổi công việc, tương tác tại nơi làm việc bị hạn chế.
Định kiến xã hội vẫn tồn tại khiến một số nhà tuyển dụng chưa tin tưởng vào khả năng làm việc của người khiếm thính.
Tiếp cận thông tin tuyển dụng, đào tạo nghề, dịch vụ hành chính và hỗ trợ nghề còn nhiều hạn chế.
Nhìn nhận được thực tế, “Luật Người Khuyết Tật” năm 2010 quy định rõ quyền được đào tạo nghề, việc làm và hỗ trợ cho người khuyết tật. Đồng thời, Việt Nam tham gia Công ước quốc tế về quyền của người khuyết tật. Vì vậy, Nhà nước và doanh nghiệp đã có những chính sách không phân biệt đối xử khi tuyển dụng. Bên cạnh đó, buộc doanh nghiệp phải đảm bảo điều kiện môi trường làm việc phù hợp với họ.
Thị trường lao động đang chuyển dịch theo hướng tăng cường dịch vụ, công nghệ thông tin và làm việc từ xa. Điều này, tạo ra nhiều lựa chọn thuận lợi cho người khiếm thính vì tính chất khó khăn giao tiếp. Hơn nữa, các doanh nghiệp xã hội và chương trình hỗ trợ nghề cho người khuyết tật được phát triển nhằm gia tăng cơ hội việc làm cho cộng đồng này.
Thị trường công việc từ xa phát triển tạo ra nhiều cơ hội cho người khiếm thính
Tiêu chí lựa chọn nghề cho người khiếm thính
Việc lựa chọn nghề nghiệp cần dựa trên những tiêu chí thực tế để đảm bảo phát triển lâu dài.
Ít yêu cầu giao tiếp bằng lời nói
Nghề nghiệp lý tưởng được đánh giá dựa trên chất lượng công việc và kỹ năng chuyên môn, không phải khả năng nói hay nghe. Công việc ít giao tiếp thường làm việc độc lập hoặc trao đổi chủ yếu qua văn bản, email hoặc cử chỉ.
Học nghề nhanh, dễ tiếp cận
Ưu tiên các nghề có chương trình đào tạo ngắn hạn, thực hành nhiều và được giảng dạy bằng phương pháp trực quan hoặc ngôn ngữ ký hiệu. Điều này giúp người khiếm thính nhanh chóng có tay nghề và nhanh chóng gia nhập thị trường.
Có cơ hội làm việc ổn định, thu nhập tốt
Nghề được chọn phải có nhu cầu cao trên thị trường, không bị tụt hậu theo thời gian. Như thế sẽ đảm bảo mức thu nhập đủ sống hoặc cao hơn mang lại sự tự chủ tài chính.
Môi trường thân thiện và hòa nhập
Môi trường làm việc phù hợp cần sự tôn trọng, không kỳ thị và có chính sách hỗ trợ. Chẳng hạn, đồng nghiệp biết ngôn ngữ ký hiệu cơ bản, sử dụng công cụ giao tiếp bằng văn bản.
Nâng cao kỹ năng trong tương lai
Lựa chọn các nghề có lộ trình phát triển rõ ràng, cho phép người khiếm thính học thêm các kỹ năng chuyên sâu, thăng tiến lên các vị trí quản lý hoặc chuyên gia. Tránh các công việc chỉ mang tính chất chân tay, lặp đi lặp lại.
Muốn phát triển lâu dài hãy chọn ngành có lộ trình phát triển rõ ràng
Gợi ý 11+ nghề cho người khiếm thính có thu nhập ổn định
Dựa trên các tiêu chí trên, đây là danh sách các nghề nghiệp tiềm năng nhất:
Sửa chữa điện thoại
Một trong những nghề kỹ thuật đang "khát" nhân lực phải kể đến sửa chữa điện thoại. Công việc đòi hỏi sự tập trung, tỉ mỉ và khéo léo nên phù hợp với người khiếm thính. Dù phải tiếp xúc với khách hàng nhưng giao tiếp có thể thực hiện qua viết tay hoặc tin nhắn.
Mức lương của nghề ổn định dao động từ 7 - 15 triệu VNĐ/ tháng. Thông thường người khiếm thính có sự tỉ mỉ, cẩn thận nên dễ dàng trở thành thợ giỏi hoặc mở tiệm sửa chữa độc lập.
Thiết kế đồ họa
Thiết kế đồ họa là lĩnh vực sáng tạo dựa trên thị giác và gu thẩm mỹ. Trong quá trình làm việc, giao tiếp qua văn bản và sản phẩm nên không gặp trở ngại. Ngành này mang đến cơ hội làm việc tự do cao nhưng yêu cầu tư duy hình ảnh.
Người làm đồ họa thuộc top thu nhập tốt, tùy vào kinh nghiệm và năng lực mà lương khởi điểm từ 10 - 25 triệu VNĐ/ tháng. Đặc biệt, khi có đầy đủ kỹ năng và kiến thức có thể trở thành Art Director, chuyên gia UX/UI.
Lập trình viên
Thế giới công nghệ là "mảnh đất vàng" cho người khiếm thính. Lập trình tập trung vào logic, giải quyết vấn đề bằng code. Môi trường làm việc ít ồn ào, giao tiếp đội nhóm chủ yếu qua công cụ quản lý dự án và chat. Vị trí này mang lại mức lương cao trong nghề kỹ thuật. Lương khởi điểm từ 12 - 30 triệu VNĐ/ tháng.
Sau thời gian tích lũy kinh nghiệm có thể trở thành chuyên gia phát triển phần mềm, kỹ sư AI, quản lý dự án công nghệ.
Lập trình có môi trường làm việc ít ồn ào, giao tiếp chủ yếu qua công cụ quản lý dự án
Sửa chữa máy tính
Công việc cần kiến thức chuyên môn sâu về phần cứng và phần mềm máy tính.Tương tự sửa chữa điện thoại, sửa máy tính tập trung vào thao tác kỹ thuật, cài đặt và khắc phục sự cố. Mức lương khởi điểm ổn định cho vị trí kỹ thuật viên khoảng 6 - 11 triệu VNĐ/ tháng. Đối với kỹ thuật viên mạng dễ dàng đạt 14 - 20 triệu VNĐ/ tháng.
Bạn có thể học chứng chỉ quốc tế (Cisco, Microsoft) để trở thành chuyên gia quản trị hệ thống hoặc tư vấn bảo mật.
Làm đồ thủ công mỹ nghệ
Lĩnh vực này, bạn hoàn toàn tận dụng được sự khéo léo và khả năng tập trung cao độ. Việc làm độc lập hoặc trong xưởng nhỏ, ít giao tiếp phức tạp. Ngày nay, các sản phẩm thủ công được ưa chuộng và bán trực tuyến.
Tuy nhiên, thu nhập phụ thuộc vào khả năng tiếp thị. Bán hàng tốt trên các sàn thương mại điện tử mang lại thu nhập từ 7 - 18 triệu VNĐ/ tháng.
Chỉ cần biết cách xây dựng thương hiệu cá nhân, chắc chắn sẽ có thu nhập đáng mơ ước.
Biên dịch nội dung
Nếu người khiếm thính thành thạo ngôn ngữ Anh, Nhật, Hàn… thì biên dịch là lựa chọn nghề tốt. 100% công việc thực hiện qua văn bản với yêu cầu cao về độ chính xác, ngữ pháp tốt, hiểu biết sâu sắc về văn hóa.
Mức thu nhập của nghề tương đối cao theo số lượng từ hoặc dự án. Biên dịch viên chuyên ngành kinh tế, kỹ thuật thường đạt 15 - 35 triệu VNĐ/ tháng.
Làm bánh
Nghề làm bánh là một sự kết hợp giữa đôi bàn tay khéo léo và nghệ thuật trang trí. Môi trường bếp chuyên nghiệp có công thức chuẩn mực không cần giao tiếp nhiều. Ngoài ra, việc trang trí bánh yêu cầu độ chính xác cùng thị giác cao phù hợp với người khiếm thính.
Vị trí thợ bánh chuyên nghiệp dễ dàng đạt 8 - 15 triệu VNĐ/ tháng. Đặc biệt, đầu bếp trong khách sạn 4 - 5 sao, thu nhập cao hơn. Tay nghề khéo léo sẽ có cơ hội trở thành bếp trưởng, mở tiệm bánh online/offline hoặc chuyên gia kỹ thuật trang trí phức tạp.
Làm bánh là một trong những nghề được nhiều bạn khiếm thính lựa chọn
Quản lý mạng xã hội
Lĩnh vực truyền thông số tập trung vào nội dung và hình ảnh. Công việc bao gồm lên kế hoạch nội dung, viết bài và theo dõi hiệu suất. Công việc tương tác với người dùng chủ yếu qua bình luận và tin nhắn trực tiếp, dễ dàng kiểm soát bằng văn bản.
Mức lương khởi điểm khoảng 6 - 10 triệu VNĐ/ tháng khi quản lý trang nhỏ. Khi quản lý nhiều thương hiệu lớn có thể đạt 15 - 25 triệu VNĐ/ tháng.
Chăm sóc khách hàng qua Email
Hình thức này hỗ trợ khách hàng không cần tương tác bằng giọng nói. Các công ty lớn ngày càng mở rộng kênh hỗ trợ qua chat hoặc email để tiết kiệm chi phí và tăng hiệu quả. Bởi đặc thù công việc nên yêu cầu sự bình tĩnh và khả năng giải quyết vấn đề bằng văn bản rõ ràng.
Vị trí tương đương với nhân viên tổng đài truyền thống, thu nhập khoảng 6 - 10 triệu VNĐ/ tháng.
Nhân viên nhập liệu
Công việc đơn giản nhưng mọi doanh nghiệp đều có nhu cầu tuyển dụng. Công việc có tính lặp lại, tập trung vào tốc độ và độ chính xác khi chuyển đổi dữ liệu từ nguồn này sang nguồn khác. Ở vị trí nhân viên mức lương cơ bản từ 5 - 8 triệu VNĐ/ tháng, tính ổn định cao và dễ dàng làm việc từ xa.
Tuy nhiên, muốn tăng thu nhập và phát triển bản thân hãy học thêm về phân tích dữ liệu (Data Analyst). Ngoài ra, tìm hiểu thêm về Excel nâng cao, SQL hoặc các công cụ Business Intelligence.
Thông dịch ngôn ngữ ký hiệu
Ngôn ngữ ký hiệu bất cứ người khiếm thị nào cũng từng học qua để có thể trao đổi. Để trở thành thông dịch viên cần kinh nghiệm chuyên môn sâu và kỹ năng ngôn ngữ. Công việc mang lại giá trị xã hội lớn, ít cạnh tranh.
Do tính chất chuyên môn, thông dịch viên tự do sẽ nhận lương theo giờ hoặc buổi. Mức thu nhập trong khoảng 12 - 25 triệu VNĐ/ tháng. Với kinh nghiệm lâu năm, bạn có thể trở thành giảng viên ngôn ngữ ký hiệu, chuyên gia tư vấn hòa nhập cho các tổ chức.
Thông dịch viên mang lại giá trị xã hội lớn gần gữi với ngôn ngữ người khiếm thính
Với những gợi ý nghề cho người khiếm thính trên đây mang đến thu nhập ổn định và cơ hội thăng tiến khi chọn đúng. Hãy tận dụng thế mạnh bản thân để xác định hướng đi phù hợp, đồng thời nâng cao kỹ năng để hòa nhập.
Xem thêm:
