Nghề chọn người chứ người không chọn nghề là câu nói mang tính triết lý sâu sắc, được nhắc đến khi một người đứng trước những ngã rẽ sự nghiệp. Hàng triệu người trẻ, sau nhiều năm học tập và làm việc, vẫn cảm thấy lạc lõng, chán nản. Họ đã “chọn” nghề nhưng cảm thấy nghề chưa bao giờ "chọn" lại họ.
Nghề chọn người là sao?
“Nghề chọn người” là khi một người không chủ đích chọn nghề đó, nhưng lại được công việc hoặc cơ hội tự nhiên dẫn dắt đến và phù hợp một cách bất ngờ. Theo quan niệm, đây là sự kết hợp của năng lực bẩm sinh, tính cách và yếu tố thời điểm.
Một người vốn học ngành tài chính nhưng có khả năng giao tiếp và sáng tạo dễ bén duyên với nghề marketing. Trường hợp khác, người vô tình được mời thử làm nội dung số dần phát hiện ra công việc khiến họ cảm thấy sống đúng với bản thân.
“Nghề chọn người” có thể hiểu là khi xã hội, thị trường lao động hoặc cơ hội khách quan tạo nên sự nghiệp. Không ít người thành công đến từ ngã rẽ ngẫu nhiên nhưng thực chất lại phản ánh đúng năng lực tiềm ẩn bên trong.
Khi một người không chủ đích chọn nghề nhưng cơ hội tìm đến là nghề chọn người
Người chọn nghề hay nghề chọn người?
Đến nay, nghề chọn người hay người chọn nghề vẫn là tâm điểm của mọi cuộc bàn luận về hướng nghiệp. Liệu con người có thể hoàn toàn chủ động trong việc chọn nghề hay chính nghề nghiệp trở thành yếu tố quyết định con đường phù hợp.
Người chọn nghề
Khi người chọn nghề phải dựa vào đam mê, mục tiêu sống và kế hoạch tương lai. Bản thân cần chủ động tìm hiểu ngành nghề, học tập, rèn luyện kỹ năng đạt được vị trí mong muốn.
Chẳng hạn, người yêu thích chăm sóc sức khỏe sẽ chọn nghề y, dù biết con đường học tập dài và đầy áp lực. Lựa chọn này có tính chủ động cao, thể hiện khả năng lập kế hoạch và kiên định theo đuổi mục tiêu.
Tuy nhiên, không phải lúc nào “người chọn nghề” cũng đem đến thành công. Những quyết định chỉ dựa vào sở thích nhất thời, bỏ qua năng lực và điều kiện thực tế sẽ khiến người đó rơi vào tình trạng bế tắc.
Nghề chọn người
“Nghề chọn người” là khi cơ hội nghề nghiệp đến từ sự ngẫu nhiên nhưng mang đến thành công bền vững. Nhiều trường hợp không hề định hướng làm giáo viên nhưng sau vài lần thử đứng lớp lại nhận ra niềm vui trong việc truyền đạt kiến thức.
Yếu tố quan trọng nằm ở sự phù hợp tự nhiên giữa năng lực, tính cách và giá trị sống của cá nhân với công việc. Khi sự phù hợp được phát hiện giúp bạn cảm thấy hứng thú, phát triển ổn định và đạt hiệu quả cao.
Nghề nghiệp tự tìm đến bởi sự phù hợp tự nhiên giữa năng lực, tính cách và giá trị sống
Nghề chọn người chứ người không chọn nghề đúng hay sai?
Câu nói “nghề chọn người chứ người không chọn nghề” đúng hay sai còn tùy thuộc vào ngữ cảnh cụ thể.
-
Câu nói sẽ đúng bởi không phải ai cũng phù hợp làm mọi nghề. Mỗi nghề yêu cầu bộ kỹ năng và phẩm chất riêng. Nghề y cần sự tỉ mỉ và kiên nhẫn; nghề kinh doanh đòi hỏi sự linh hoạt cùng khả năng chấp nhận rủi ro.
-
Câu nói sẽ sai nếu hiểu theo hướng buông xuôi khi người đó không có quyền chủ động. Con người hoàn toàn có thể “chọn lại nghề” bằng cách học hỏi, tích lũy kỹ năng, và thích nghi với môi trường mới.
Thực tế, nhiều người đã chuyển hướng thành công ở độ tuổi 30, 40. Điều này chứng minh rằng “nghề chọn người” chỉ đúng khi ta chưa hiểu rõ bản thân.
Nếu bạn hiểu mình đủ sâu, nghề và người sẽ tự “gặp nhau” ở điểm giao giữa năng lực và cơ hội.
Làm thế nào để chọn được nghề phù hợp?
Chọn nghề không chỉ là quyết định một lần trong đời mà là quá trình liên tục tìm hiểu, thử nghiệm và điều chỉnh. 5 yếu tố dưới đây giúp bạn chủ động chọn nghề đúng hướng.
Hiểu rõ bản thân
Hãy tự hỏi: “Mình giỏi điều gì?”, “Bản thân cảm thấy ý nghĩa khi làm gì?” và “Mình muốn sống như thế nào trong 10 năm tới?”. Để giải đáp câu hỏi trên nên sử dụng các công cụ trắc nghiệm nghề nghiệp như MBTI, Holland, Strong… để xác định nhóm tính cách và nghề phù hợp. Bên cạnh đó, hãy quan sát phản hồi từ người khác bởi họ có cái nhìn khách quan đưa ra quan điểm khi bạn chưa nhận ra.
Tìm hiểu thị trường
Một nghề phù hợp ngoài đáp ứng sở thích cá nhân còn phải đúng nhu cầu xã hội. Việc cập nhật xu hướng thị trường lao động, mức thu nhập và nhu cầu tuyển dụng giúp bạn đánh giá khả năng phát triển lâu dài của ngành.
Các ngành liên quan đến công nghệ, chăm sóc sức khỏe, và năng lượng xanh đang có xu hướng tăng trưởng mạnh trong 10 năm tới.
Tích lũy kỹ năng linh hoạt
Thị trường việc làm hiện đại không thiên về chọn nghề cố định mà quan tâm đến kỹ năng. Những kỹ năng liên quan đến giao tiếp, tư duy phản biện, kỹ năng số và quản lý thời gian giúp bạn dễ dàng thích nghi với nhiều nghề khác nhau.
Người có tư duy học hỏi liên tục sẽ không lo mất nghề bởi họ luôn có thể chuyển hướng khi cần.
Xin ý kiến từ người đi trước
Trò chuyện với những người đang làm trong lĩnh vực bạn quan tâm là cách nhanh nhất để hiểu thực tế nghề nghiệp. Bạn sẽ hiểu rõ khó khăn, cơ hội và yêu cầu cụ thể để đánh giá sự phù hợp của nghề với bản thân.
Bên cạnh đó, hãy tham gia thực tập hoặc trực tiếp làm nghề để có cái nhìn thực tế thay vì chỉ nghe lý thuyết.
Dám thử thách, dám thay đổi
Không ai chọn đúng nghề ngay từ đầu, trải nghiệm giúp tích lũy kiến thức và hiểu rõ bản thân. Đôi khi, một công việc tạm thời lại mở ra hướng đi mới.
Điều quan trọng là dám nhận sai, dám thay đổi khi cảm thấy công việc hiện tại không còn phù hợp. Đó là bản lĩnh của người hiểu rõ giá trị nghề nghiệp.
Dám thay đổi sẽ mang đến hướng đi mới và hiểu rõ bản thân
Chọn sai nghề phải làm gì?
Chọn sai nghề không phải thất bại mà trở thành bài học trên hành trình tìm ra bản thân thật sự. Nếu bạn đang ở trong tình huống đó, hãy bắt đầu bằng ba bước:
-
Nhìn nhận trung thực: Hãy xác định rõ nguyên nhân khiến bạn thấy không phù hợp. Lý do có thể là vì môi trường làm việc, kỹ năng còn yếu hay vì bạn không thực sự yêu thích công việc.
-
Đánh giá năng lực và cơ hội mới: Liệt kê 5 kỹ năng giá trị bạn học được từ công việc cũ. Sau đó đánh giá chúng có thể chuyển đổi sang lĩnh vực mới nào. Đồng thời, so sánh giữa nghề hiện tại và những lĩnh vực khác để phát huy điểm mạnh.
-
Lên kế hoạch chuyển hướng: Đầu tư học thêm kỹ năng, kết nối mạng lưới chuyên môn. Thực hiện từng bước để thử sức ở lĩnh vực mới thay vì bỏ ngay lập tức.
Nhiều người thành công lớn sau khi chuyển hướng nghề nghiệp bởi họ hiểu mình. Dám thử thách để có trải nghiệm thực tế và động lực để tiến xa hơn trước.
Nghề chọn người chứ người không chọn nghề như nhắc con người rằng sự nghiệp không do đam mê hay ngẫu nhiên mà kết quả của sự phù hợp giữa con người, kỹ năng và thời đại. Khi hiểu rõ bản thân, nắm bắt xu hướng và dám thay đổi sẽ chọn đúng nghề khiến công việc trở thành phần tự nhiên của cuộc sống.
Xem thêm:
