Không biết mình thích nghề gì là tình trạng chung của những bạn trẻ đang đứng trước ngưỡng cửa chọn ngành. Khi không xác định được sở thích, thế mạnh và định hướng nghề nghiệp, nhiều người rơi vào trạng thái hoang mang. Thậm chí chọn nghề theo cảm tính hoặc theo người khác dẫn đến chán nản sau này.
Tại sao nhiều bạn trẻ không biết mình thích nghề gì?
Việc thiếu định hướng nghề nghiệp là hệ quả của các áp lực và thiếu sót trong quá trình lớn lên. Cụ thể:
Luôn thuận theo sự sắp đặt của cha mẹ
Trong văn hóa Á Đông, cha mẹ thường đóng vai trò quyết định trong việc lựa chọn con đường học vấn và nghề nghiệp cho con cái. Điều này xuất phát từ mong muốn bảo bọc và kinh nghiệm sống. Tuy nhiên, làm theo những định hướng từ bố mẹ lại vô tình đánh mất khả năng tự khám phá và lắng nghe mong muốn của người trẻ. Khi lớn lên, bạn trẻ dễ rơi vào bế tắc vì đang làm một công việc mà bản thân không hề yêu thích.
Thiếu trải nghiệm thực tế
Nhiều bạn trẻ chỉ tiếp xúc với thông tin nghề nghiệp qua sách vở, phim ảnh, hoặc lời kể chung chung mà không có cơ hội thực sự trải nghiệm môi trường làm việc. Thiếu thực hành, ít tham gia các dự án tình nguyện sẽ không có cơ sở để đối chiếu giữa lý thuyết và thực tiễn. Hệ quả, không biết mình có phù hợp với áp lực, tính chất, hay văn hóa của công việc cụ thể.
Không hiểu rõ bản thân
Việc không dành đủ thời gian để tự vấn, khám phá các khía cạnh về tính cách, sở trường, sở đoản cùng giá trị cốt lõi dẫn đến mơ hồ. Khi không biết mình là ai, muốn gì thì mọi lựa chọn nghề nghiệp đều trở nên vô định. Đây là lúc người trẻ cần tham vấn công cụ trắc nghiệm tâm lý hoặc các bài tập tự phản chiếu để xác định bản ngã nghề nghiệp.
Ảnh hưởng bởi xu hướng nghề hot
Sự xuất hiện liên tục của các ngành nghề được truyền thông tung hô là "hot" hoặc "dễ thăng tiến" tạo ra một làn sóng chạy theo trào lưu. Khi chọn nghề vì yếu tố bên ngoài mà không xem xét sự phù hợp, người trẻ dễ nản lòng và thất vọng khi đối diện với những khó khăn thực tế. Điều này dẫn đến thay đổi công việc liên tục và sự nghiệp không bền vững.
Không biết mình thích làm nghề gì
Nhiều người nhầm lẫn giữa “không thích nghề nào” với “không biết mình thích nghề gì”. Thực ra, bạn không phải không có đam mê mà chưa cho bản thân cơ hội để khám phá và trải nghiệm đủ nhiều. Đam mê sẽ đến từ quá trình thử – sai – điều chỉnh.
Sợ sai và ngại bắt đầu
Tâm lý sợ mắc lỗi, sợ bị phán xét hoặc lo lắng lãng phí thời gian khiến nhiều người trẻ chọn cách đứng yên thay vì hành động. Họ trì hoãn thử nghiệm, từ chối cơ hội làm thêm hoặc bỏ lỡ khóa học ngắn hạn bởi nỗi sợ rằng sẽ thất bại hoặc chọn sai. Sự ngại ngần đã ngăn cản bản thân thu thập những dữ liệu quan trọng nên không thể đưa ra quyết định sáng suốt.
Sự ngại ngần sẽ ngăn cản bản thân đưa ra quyết định sáng suốt
Làm sao biết mình thích nghề gì?
Nếu cá nhân đã nhận ra vấn đề của mình, dưới đây là 7 bước hành động thực tế có tính logic cao để bắt đầu tìm kiếm công việc đam mê.
Xác định sở thích bản thân
Hãy bắt đầu viết ra những hoạt động khiến bạn hứng thú. Đó có thể là vẽ, thuyết trình, nấu ăn, giải toán hay giúp đỡ người khác. Sau đó, liên kết sở thích với các nhóm ngành nghề tương ứng.
Thay đổi tư duy
Nhiều người nghĩ đam mê là sẵn có. Tuy nhiên, đam mê được hình thành khi bạn làm tốt và cảm thấy có giá trị trong công việc. Đừng chờ cảm hứng mới hành động, hãy bắt đầu từ những điều nhỏ, từng bước khám phá bản thân.
Học thêm kiến thức và kỹ năng
Càng có nhiều kỹ năng sẽ càng dễ khám phá điều mình thích. Việc học vừa giúp nâng cao năng lực vừa mở ra nhiều lựa chọn nghề nghiệp hơn. Khi bản thân có nhiều kỹ năng sẽ thấy mình có giá trị cho xã hội.
Có thêm kỹ năng bản thân sẽ biết phù hợp điều gì
Trải nghiệm các công việc khác nhau
Thay vì ngồi suy nghĩ “mình hợp với nghề gì?”, hãy chủ động thử nhiều công việc như làm thêm, tham gia dự án, tham gia câu lạc bộ hoặc thực tập ngắn hạn tại các doanh nghiệp. Qua trải nghiệm, bạn sẽ dễ nhận ra ngành nghề khiến mình cảm thấy hứng thú.
Lên danh sách và lọc các sự lựa chọn
Sau quá trình trải nghiệm, bạn hãy lập một bảng gồm 3 phần:
-
Ngành nghề tiềm năng
-
Lý do phù hợp
-
Điểm cần phát triển thêm
Cách này giúp bạn lọc bớt các lựa chọn mơ hồ, tập trung vào những hướng thực tế và khả thi.
Dành thời gian tìm hiểu lĩnh vực yêu thích
Khi đã khoanh vùng được những nghề tiềm năng, đừng quyết định vội. Hãy tìm hiểu kỹ về đặc thù công việc, thu nhập, cơ hội thăng tiến và xu hướng thị trường. Bạn xem video chia sẻ từ người trong ngành hoặc tham gia hội nhóm chuyên môn để có cái nhìn tổng quan về nghề.
Bước khỏi vùng an toàn
Sẽ không có đam mê nào được tìm thấy nếu bạn mãi "dậm chân tại chỗ". Hãy bước ra khỏi vùng an toàn, thử điều mới và chấp nhận sai. Thất bại không có nghĩa là mất phương hướng mà là một bước tiến quan trọng trên hành trình tìm đúng nghề phù hợp.
Dám thử điều mới và chấp nhận làm sai sẽ giúp bản thân tìm đúng nghề nghiệp
Một số điều cần nhớ khi chọn nghề
Chỉ nên tham khảo ý kiến phụ huynh
Cha mẹ luôn mong điều tốt nhất cho con nhưng không ai hiểu bạn bằng chính bản thân. Vì vậy, bạn nên tham khảo ý kiến phụ huynh như một nguồn thông tin, không phải quyết định cuối cùng. Hãy chủ động lắng nghe để chọn nghề dựa trên sở thích, năng lực và mục tiêu cuộc sống.
Cân nhắc đam mê và nhu cầu lao động
Đam mê quan trọng vẫn cần thực tế nên phải xem xét trên nhiều phương diện. Một nghề bền vững là sự kết hợp giữa sở thích cá nhân và nhu cầu thị trường. Bạn yêu thích nghệ thuật nhưng muốn ổn định tài chính nên kết hợp với công nghệ, truyền thông hoặc giáo dục để phát triển lâu dài.
Không biết mình thích nghề gì không phải điều đáng xấu hổ, trạng thái này bình thường trên hành trình trưởng thành. Bạn hãy chủ động khám phá bản thân, trải nghiệm nhiều điều mới, học hỏi và định hình rõ mục tiêu cuộc sống. Nghề phù hợp vừa mang lại thu nhập vừa giúp bạn cảm thấy hạnh phúc và có giá trị mỗi ngày.
Xem thêm:
