Làm sao để chọn nghề phù hợp là câu hỏi trăn trở của hàng triệu học sinh, sinh viên trước ngưỡng cửa lập thân lập nghiệp. Chọn sai nghề không chỉ lãng phí thời gian, tiền bạc mà còn khiến bản thân mệt mỏi. Tuy nhiên, lựa chọn nghề không phải canh bạc may rủi mà có quy trình khoa học.
Làm sao để chọn nghề phù hợp?
Để giúp quá trình lựa chọn trở nên hiệu quả và có hệ thống, bạn có thể áp dụng quy trình 7 bước dưới đây.
Bước 1: Hiểu bản thân thật rõ
Hiểu bản thân là vấn đề quan trọng trong toàn bộ hành trình. Bạn có thể bắt đầu với test tính cách như MBTI, Big Five hoặc RIASEC. Theo nghiên cứu của American Psychological Association (APA), các bài test hành vi giúp tăng 30% mức độ phù hợp nghề nghiệp khi sử dụng đúng cách.
Ngoài ra, ghi lại điểm mạnh, điểm yếu, những việc làm tốt và những nhiệm vụ gặp khó khăn.
Bước 2: Xác định mục tiêu và giá trị cá nhân
Nghề nghiệp là phương tiện để đạt được mục tiêu sống giúp chọn nghề dễ dàng hơn. Bạn muốn cuộc sống như thế nào trong 5 - 10 năm tới, hãy hình dung bức tranh tổng thể.
Hiểu rõ hệ giá trị góp phần loại bỏ những công việc có môi trường hoặc yêu cầu mâu thuẫn với bản thân.
Bước 3: Nghiên cứu thông tin các nghề
Sau khi hiểu mình, bạn cần hiểu thị trường, không nên nhìn vào những nghề hào nhoáng.
Đọc kỹ mô tả công việc của ít nhất 5 công ty cho cùng một vị trí. Điều này sẽ tránh được những hình dung mơ hồ và hiểu rõ nhiệm vụ hàng ngày.
Tham khảo các báo cáo thị trường lao động mang đến có cái nhìn thực tế về mức lương trung bình. Đồng thời, tìm hiểu lộ trình sự nghiệp để biết 3 - 5 năm tới, bản thân sẽ đi đến đâu.
Tham khảo các nghề mang đến có cái nhìn thực tế
Bước 4: Lập danh sách nghề phù hợp với bản thân
Kết hợp thông tin từ các bước trên nhằm sàng lọc cụ thể:
-
Gạch bỏ những nghề đòi hỏi năng lực bạn thiếu sót hoặc đi ngược lại giá trị cá nhân.
-
Giữ lại danh sách 3 - 5 nghề tiềm năng có sự giao thoa giữa sở thích, năng lực và nhu cầu thị trường.
Bước 5: Trải nghiệm thực tế
Lý thuyết chỉ chiếm một phần, trải nghiệm thực sẽ kiểm chứng chân thật nhất. Tích cực tham gia các chương trình thực tập hoặc thực hiện dự án nhỏ để cảm nhận môi trường, áp lực và văn hóa ngành đó.
Tìm kiếm những người đã có 5 - 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực quan tâm. Cuộc trò chuyện chân thành có thể cung cấp những thông tin quý giá, tránh được những sai lầm không đáng.
Bước 6: Đánh giá và lựa chọn nghề tối ưu
Đánh giá lại tổng thể những vấn đề dưới đây:
-
Sở thích: Mức độ hứng thú, sẵn lòng làm không cần thù lao.
-
Năng lực: Bạn có lợi thế cạnh tranh tự nhiên hay không.
-
Thu nhập: Khả năng đảm bảo cuộc sống và đạt mục tiêu tài chính.
-
Cơ hội: Tính bền vững và tiềm năng của nghề trong thời gian tới.
Sử dụng thang điểm 1-10 cho từng tiêu chí để so sánh các lựa chọn nghề nghiệp.
Bước 7: Xây dựng lộ trình học tập và phát triển
Quyết định chọn nghề chỉ là vạch xuất phát, thành công nằm ở lộ trình xây dựng.
Kỹ năng cần học: Xác định rõ ràng các lỗ hổng kiến thức và kỹ năng cần lấp đầy để trở thành một chuyên gia.
-
Chứng chỉ, chương trình đào tạo: Lên kế hoạch cụ thể về việc tham gia các khóa học chuyên sâu với mục đích llấy chứng chỉ ngành.
-
Kế hoạch trong 6 tháng đến 1 năm: Chia nhỏ mục tiêu nghề nghiệp lớn thành các hành động cụ thể. Qua đó đo lường được kết quả trong ngắn hạn.
Hãy lên kế hoạch cho bản thân trong vòng 6 tháng để có lộ trình phát triển cụ thể
Dấu hiệu cho thấy chọn đúng nghề
Bạn có thể dựa vào các dấu hiệu dưới đây để kiểm chứng mức độ phù hợp.
Cảm thấy hứng thú khi làm việc
Bạn không còn cảm thấy thứ Hai là cơn ác mộng mà mong chờ được giải quyết vấn đề, khám phá những ý tưởng mới. Những hứng thú trở thành động lực nội tại giúp vượt qua những giai đoạn khó khăn.
Môi trường phù hợp với tính cách
Nếu bạn là người hướng ngoại với công việc tổ chức sự kiện sẽ thấy bản thân như cá gặp nước. Ngược lại, người hướng nội sẽ phát huy năng lực trong môi trường cần sự tập trung cao, ít giao tiếp.
Có cơ hội phát triển dài hạn
Một nghề đúng đắn là nghề mà sau 5 năm, bạn không cảm thấy mình bị đình trệ. Theo khảo sát từ LinkedIn, 62% người lao động coi cơ hội học tập và phát triển là yếu tố quan trọng để gắn bó với công việc.
Có năng lực trong lĩnh vực
Đây là yếu tố giúp bạn dễ dàng học hỏi, làm tốt hơn người khác mà không cần quá nhiều nỗ lực. Khi làm việc đúng chuyên môn, hiệu suất sẽ tăng lên gấp bội.
Bản thân có năng lực sẽ nhanh chóng thăng tiến trên con đường sự nghiệp
Sai lầm phổ biến khi chọn nghề
Mặc dù lộ trình rõ ràng, nhiều người vẫn mắc phải sai lầm kinh điển, dẫn đến sự hối tiếc về sau. Cụ thể:
Chọn nghề theo phong trào
Thấy ngành AI hay Digital Marketing đang "hot" và thu nhập cao, nhiều người đổ xô vào mà không xét đến sở thích hay năng lực cốt lõi của mình. Phong trào chỉ mang tính thời điểm, trong khi sự nghiệp cần tính bền vững.
Chọn theo thu nhập không tầm nhìn
Chỉ tập trung vào mức lương khởi điểm cao là tầm nhìn ngắn hạn. Công việc có mức lương khởi điểm thấp nhưng mang đến kỹ năng quý giá, cho phép học hỏi từ chuyên gia thường có giá trị tài chính dài hạn.
Không thử nghiệm thực tế
Chỉ đọc sách, xem video hoặc nghe người khác nói về nghề nghiệp là không đủ. Thiếu trải nghiệm thực tế làm mất đi cơ sở để so sánh và đánh giá.
Không xem xét nhu cầu thị trường
Mặc dù đam mê quan trọng nhưng niềm yếu thích của bạn nằm ở một ngành nghề đang dần biến mất sẽ gặp khó khăn. Lựa chọn tốt khi tìm ra điểm chung giữa điều bạn yêu thích và thị trường cần.
Do gia đình ép buộc
Sự nghiệp là của bạn không phải của bất kỳ ai khác. Việc chọn nghề theo ý muốn của cha mẹ mang đến ý định tốt nhưng khiến bạn mất đi động lực và chủ động trong công việc.
Chọn công việc theo ý gia đình sẽ khiến bản thân mất động lực cố gắng
Làm sao để chọn nghề phù hợp gồm quá trình tự khám phá kéo dài suốt cuộc đời, không phải quyết định đơn lẻ. Tuân thủ lộ trình 7 bước chi tiết sẽ trang bị cho bạn nền tảng vững chắc nhằm đưa ra lựa chọn thích hợp.
Xem thêm:
