Những ngành nghề sẽ biến mất trong tương lai không còn là dự báo xa vời mà diễn ra từng ngày. Sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa đang tạo ra sự chuyển dịch lớn trên thị trường lao động toàn cầu. Nhiều công việc truyền thống dần bị thay thế bởi máy móc, phần mềm thông minh hoặc nền tảng kỹ thuật số.
Tại sao một số ngành nghề sẽ biến mất trong tương lai?
Sự biến mất hay chuyển đổi của một ngành nghề không phải kết quả của yếu tố đơn lẻ mà chịu tác động đa chiều từ công nghệ đến kinh tế và môi trường.
Tự động hóa
Tự động hóa đang thay đổi cách con người làm việc. Những công việc mang tính lặp lại như nhập liệu, kiểm soát vé hay vận hành dây chuyền sản xuất dần được robot đảm nhận với độ chính xác và hiệu suất cao hơn con người.
Đồng thời, tối ưu vận hành giúp doanh nghiệp tăng lợi nhuận nên nhiều lao động tay chân không còn cần thiết.
Tác động của khí hậu
Biến đổi khí hậu đang làm thay đổi cấu trúc kinh tế toàn cầu. Công việc liên quan trực tiếp đến khai thác tài nguyên, nông nghiệp truyền thống hoặc sản xuất công nghiệp nặng sẽ bị thu hẹp khi các quốc gia chuyển hướng sang nền kinh tế xanh.
Công việc dựa vào khí hậu ổn định như khai thác than đá, đánh bắt thủ công nguy cơ cao bị xóa sổ.
Toàn cầu hóa và chuyển dịch cơ cấu kinh tế
Toàn cầu hóa tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn lao động chi phí thấp và công nghệ hiện đại. Điều này khiến các vị trí phổ thông dễ bị dịch chuyển sang quốc gia khác hoặc bị thay thế bằng giải pháp tự động. Ngoài ra, sự dịch chuyển cơ cấu kinh tế từ sản xuất sang dịch vụ, thủ công sang số hóa khiến nhiều ngành nghề cũ dần biến mất.
Thay đổi hành vi tiêu dùng
Người tiêu dùng ưu tiên sự nhanh chóng, tiện lợi và trải nghiệm tự phục vụ. Thay vì xếp hàng tại quầy vé hay quầy thu ngân, họ chọn mua sắm online, đặt vé điện tử hoặc thanh toán không tiền mặt. Khi hành vi tiêu dùng thay đổi, nghề gắn với quy trình giao dịch trực tiếp sẽ không phù hợp.
Quy định pháp luật thay đổi
Chính sách của các quốc gia cũng góp phần định hình lại thị trường lao động. Khi các quy định về môi trường, an toàn lao động hay chuyển đổi số được áp dụng nghiêm ngặt. Nhiều nghề truyền thống không đáp ứng được yêu cầu pháp lý và buộc phải chuyển đổi.
Sự phát triển của trí tuệ nhân tạo
Trí tuệ nhân tạo (AI) có khả năng xử lý ngôn ngữ, phân tích dữ liệu và học hỏi nhanh chóng. Các hệ thống chatbot và trợ lý ảo có thể thay thế tổng đài viên, nhân viên hỗ trợ khách hàng, đảm nhận các công việc biên dịch cơ bản. Khi AI ngày càng thông minh và linh hoạt, nhiều ngành nghề phụ thuộc vào thao tác thủ công hoặc xử lý thông tin đơn giản sẽ bị thay thế hoàn toàn.
AI ngày càng thông minh, nhiều ngành nghề thao tác thủ công bị thay thế hoàn toàn
Những ngành nghề sẽ biến mất trong tương lai
Trong thập kỷ tới, một số ngành nghề đang đứng trước nguy cơ cao bị thay thế như:
Nhân viên thu ngân
Nhân viên thu ngân là một trong những ngành nghề sẽ bị ai thay thế trong tương lai. Ở nhiều quốc gia phát triển, nghề này đã có dấu hiệu suy thoái do sự phổ biến của hệ thống tự thanh toán và máy bán hàng tự động.
Nhân viên tổng đài
Nhân viên tổng đài thực hiện công việc có tính chất quy tắc hóa cao và dễ dàng tự động hóa. Hệ thống AI xử lý giọng nói, chatbot và trợ lý ảo đã có thể hỗ trợ kỹ thuật và tư vấn cho khách hàng tự động. Nhờ đó giảm số lượng nhân viên trực tiếp cho bộ phận dịch vụ khách hàng.
Tài xế taxi
Sự phát triển của công nghệ xe tự lái là mối đe dọa đối với nghề tài xế taxi và vận tải truyền thống. Mặc dù vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện nhưng các công ty công nghệ lớn đang đẩy mạnh thử nghiệm và triển khai xe tự hành. Điều này báo hiệu sự thay đổi không tránh khỏi trong ngành vận tải công cộng.
Công nhân dây chuyền
Trong ngành sản xuất, robot tự động hóa đã thay thế sức lao động của con người. Công việc liên quan đến dây chuyền sản xuất như lắp ráp hoặc kiểm tra chất lượng sản phẩm được thực hiện bởi robot và hệ thống AI. Mục đích nhằm tăng năng suất, đảm bảo tính nhất quán. Do đó, công nhân dây chuyền đơn giản thuộc một trong những ngành nghề bị robot thay thế.
Nhân viên ngân hàng
Việc kiểm tra số dư, xử lý giao dịch, mở tài khoản đều có tính quy tắc cao nên dễ tự động hóa. Sự bùng nổ của ngân hàng số và các ứng dụng di động giúp khách hàng tự thực hiện hầu hết các giao dịch cơ bản. Do đó, vai trò của giao dịch viên ngân hàng tại quầy bị thu hẹp.
Tại các ngân hàng, tự động hóa sẽ thay thế vị trí nhân viên giao dịch
Biên dịch viên cơ bản
Sự cải tiến vượt bậc của AI dịch tự động và dịch máy đã đạt đến độ chính xác cao. AI có thể thực hiện công việc dịch thuật và thông dịch cơ bản. Vì thế làm giảm nhu cầu đối với các biên dịch viên chỉ thực hiện các tác vụ chuyển ngữ lặp đi lặp lại hoặc văn bản không chuyên môn.
Nhân viên nhập liệu
Công việc nhập liệu liên quan đến hóa đơn, chứng từ hay sắp xếp dữ liệu hành chính vốn mang tính lặp lại cao nên được các báo cáo toàn cầu dự đoán sẽ suy giảm nhanh. Sự xuất hiện của phần mềm tự động hóa quy trình dễ dàng trích xuất dữ liệu tự động, thực hiện hàng nghìn tác vụ mà không cần can thiệp thủ công.
Lễ tân
Các công việc như quản lý lịch trình, sắp xếp cuộc hẹn hoặc check-in cơ bản dần thay thế bằng kiosk tự động, chatbot, phần mềm quản lý văn phòng tích hợp AI. Chúng giúp số hóa việc quản lý tài liệu và lập lịch trình khiến vị trí lễ tân truyền thống dư thừa.
Nhân viên giao dịch bảo hiểm
Tương tự ngân hàng, ngành bảo hiểm đang chứng kiến sự chuyển dịch mạnh mẽ sang kỹ thuật số. Nền tảng online thay thế việc mua, quản lý hợp đồng. Thậm chí là xử lý yêu cầu bồi thường cơ bản, giảm thiểu sự cần thiết của nhân viên giao dịch trực tiếp.
Nhân viên bán vé, kiểm soát vé
Theo khảo sát, bán vé hoặc soát vé lọt top những ngành nghề sẽ bị đào thải trong tương lai gần. Sự phát triển của vé điện tử và công nghệ cảm biến (sensors) khiến nhân viên bán vé và kiểm soát vé ở phương tiện công cộng không còn quan trọng. Người tiêu dùng mua vé trực tuyến hoặc sử dụng mã QR để vào cổng.
Vé điện tử và công nghệ cảm biến dần thay thế nhân công soát vé
Làm thế nào để thích ứng trong thời đại mới?
Trong bối cảnh thị trường lao động đang tái thiết, phát triển những kỹ năng mà máy móc không thể mô phỏng trở nên quan trọng. Đây là những lợi thế cốt lõi giúp cạnh tranh trong thời đại mới.
Học kỹ năng mới, nâng cấp bản thân liên tục
Sự thay đổi của công nghệ khiến chương trình đào tạo truyền thống không thể theo kịp. Yếu tố sống còn để duy trì sự chủ động trong công việc là khả năng học tập chủ động và thích ứng linh hoạt.
Người lao động cần phải liên tục cập nhật kiến thức, làm quen với công cụ AI và tự động hóa mới để tăng hiệu suất làm việc. Việc thành thạo digital và am hiểu công nghệ cũng như kỹ năng lập trình là cầu nối giúp bạn làm việc hiệu quả với các hệ thống tự động hóa.
Tư duy linh hoạt
Trong môi trường kinh doanh biến động, khả năng thích ứng là vô cùng quan trọng. Tư duy linh hoạt giúp bạn nhận thức và ứng phó nhanh chóng với những thay đổi.. Nhờ đó nắm bắt được mối liên kết giữa các yếu tố trong doanh nghiệp, không ngừng tìm kiếm phương pháp tối ưu hóa công việc.
Đầu tư vào kỹ năng sáng tạo
Sự sáng tạo là lợi thế cạnh tranh cốt lõi con người. AI chỉ tái tạo hoặc kết hợp dữ liệu đã có nhưng không thể hình thành ý tưởng mới. Phân tích sáng tạo đòi hỏi khả năng phát triển những giải pháp đa chiều, không dựa trên các quy tắc cố định.
Rèn luyện tư duy phản biện
Trong kỷ nguyên bùng nổ thông tin với thật giả lẫn lộn, tư duy phản biện trở nên thiết yếu. Nhà tuyển dụng cần những người có khả năng sàng lọc, đánh giá thông tin từ nhiều nguồn. Đồng thời hiểu và vận dụng tốt dữ liệu để đưa ra các quyết định sáng suốt.
Tư duy phản biện trở nên thiết yếu trong thời đại 4.0
Những ngành nghề sẽ biến mất trong tương lai là thực tế không phủ nhận. Tuy nhiên cũng mở ra cánh cửa cho hàng loạt cơ hội mới. Sự thay đổi này tạo cơ hội để bạn tái định vị bản thân và nâng cao giá trị cốt lõi.
Xem thêm:
